Κλινικά δεδομένα όπως τα παρακάτω αποκαλύπτουν ότι η ακτινοθεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν συνδυαστεί με υπερθερμία. Η υπερθερμία θερμαίνει τον όγκο σε επίπεδο πυρετού, και αυτό ευαισθητοποιεί τα καρκινικά κύτταρα στην ακτινοβολία. Στις θερμοκρασίες επιπέδου πυρετού, τα φυσιολογικά κύτταρα είναι ανθεκτικά και ανανήφουν, όταν πεθάνουν τα καρκινικά κύτταρα.

Ερευνητικά κλινικά στοιχεία

Είδος όγκου και κατάσταση:

Καρκίνος του ορθού, τοπικά προχωρημένος, πρωτογενής ή σε υποτροπή (βλ. λεπτομέρειες παρακάτω).

Αποτελέσματα:

Α. Εφαρμογές με πρόθεση ίασης

Παρουσιάζονται τα αποτελέσματα ανασκόπησης Cochrane*, βασισμένης σε 6 τυχαιοποιημένες μελέτες, με σκοπό την ποσοτικοποίηση του θεραπευτικού οφέλους της προσθήκης υπερθερμίας στα κλασσικά σχήματα χημειο-ακτινοθεραπείας για τοπικά προχωρημένο καρκίνο του ορθού.

Οι ασθενείς με συνδυασμένη Α/Θ + Υ/Θ είχαν σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό πλήρους υποχώρησης: 2.67 φορές μεγαλύτερο, με πολύ υψηλή στατιστική σημαντικότητα (p=0.01). Η συνολική επιβίωση μετά 2 χρόνια ήταν σημαντικά υψηλότερη στην ομάδα με υπερθερμία: 2.06 φορές υψηλότερη, με πολύ υψηλή στατιστική σημαντικότητα (CI 1.33-3.17; p=.001). Όμως, το μεγάλο αυτό πλεονέκτημα στα 2 χρόνια, δεν είχε περαιτέρω αντοχή στον χρόνο.

Βιβλιογραφική αναφορά:

De Haas-Kock et al. Concomitant hyperthermia and radiation therapy for treating locally advanced rectal cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, issue 3.

Β. Εφαρμογές με πρόθεση ανακούφισης

Παρουσιάζονται μία τυχαιοποιημένη και μία αναδρομική μελέτη. Η πρώτη συγκρίνει την ακτινοθεραπεία μόνη προς την ακτινοθεραπεία + υπερθερμία, με ανακουφιστικό σκοπό. Η διαφορά των μελετών είναι ότι στη δεύτερη συμμετείχαν ασθενείς που είχαν ξανα-ακτινοβοληθεί στο παρελθόν (υποτροπές, δηλ. χειρότερη πρόγνωση), και δεν υπάρχει ομάδα ελέγχου (δηλ. η σύγκριση έγινε με βάση δημοσιευμένα στοιχεία για ασθενείς τέτοιου τύπου, από τη βιβλιογραφία).

Αποτελέσματα

Στις πρωτογενείς περιπτώσεις (τυχαιοποιημένη μελέτη), ευνοήθηκε η ομάδα με υπερθερμία: Είχε πλήρη ανακούφιση σε 45% των περιπτώσεων, με μέση διάρκεια 17 μήνες, ενώ η ομάδα χωρίς υπερθερμία είχε πλήρη ανακούφιση σε 25% των περιπτώσεων, με μέση διάρκεια 7 μήνες.

Στις περιπτώσεις με υποτροπή (αναδρομική μελέτη χωρίς ομάδα ελέγχου), που εφαρμόστηκε κλασματική ακτινοβόληση σε 8 δόσεις των 4 Gy, 2 φορές την εβδομάδα, μαζί με υπερθερμία, παρατηρήθηκε καλή ή και πλήρης ανακούφιση σε 72% των ασθενών, με μέση διάρκεια 6 μήνες. Το αποτέλεσμα αυτό είναι καλλίτερο από την εφαρμογή ακτινοθεραπείας μόνο (βιβλιογραφική σύγκριση). Οι ασθενείς με μικρότερους όγκους και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το τέλος της αρχικής θεραπείας μέχρι την υποτροπή παρουσίασαν μεγαλύτερες διάρκειες ανακούφισης.

Επανακτινοβόληση + Υπερθερμία θεωρείται ως θεραπευτικό στάνταρ από το συμβούλιο ασφαλιστικών εταιριών της Ολλανδίας (Health Insurance Council of the Netherlands), στις περιπτώσεις με υποτροπή καρκίνου του ορθού.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

• Van der Zee and González González. Authors reply. The Lancet 2000; 356:772.
• Juffermans et al. Reirradiation and hyperthermia in rectal carcinoma: a retrospective study on palliative effect. Cancer. 2003 Oct 15;98(8):1759-66.