Είναι η θερμοθεραπεία κατάλληλη για εμένα;
Καρκίνος Κεφαλής & Τραχήλου Καρκίνος Μαστού Καρκίνος οισοφάγου Καρκίνος Ουροδόχου Κύστης
Καρκίνος Ορθού Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας Καρκίνος Προστάτη Καρκίνος Πνεύμονα
Πώς μπορώ να ξέρω αν η θερμοθεραπεία είναι κατάλληλη για εμένα;
Είναι η θερμοθεραπεία κατάλληλη για εμένα; Μόνο οι ενημερωμένοι ιατροί μπορούν να απαντήσουν αυτήν την ερώτηση. Όμως, οι ενημερωμένοι ασθενείς μπορούν πολύ καλλίτερα να συνεργασθούν με τους ενημερωμένους ιατρούς. Θα βοηθηθείτε αρχικά από τις παρακάτω απαντήσεις, και σε δεύτερο επίπεδο από τους πολλούς συνδέσμους που παρατίθενται. Σε καμμία περίπτωση οι απαντήσεις που δίνονται δεν είναι υποκατάστατα της έγκυρης και ενημερωμένης ιατρικής γνώμης.
Συχνές ερωτήσεις
Τί είναι θερμοθεραπεία;
Η θερμοθεραπεία είναι ένα είδος αντικαρκινικής θεραπείας, κατά την οποία ο κακοήθης όγκος υποβάλλεται σε θέρμανση της τάξης των 39.5-45ο C. Ερευνες έδειξαν ότι οι θερμοκρασίες αυτού του επιπέδου μπορούν να βλάψουν ή και να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα, με καθόλου ή μικρή συνοδό βλάβη των γύρω υγιών ιστών. Ειδικότερα βλάπτονται κύτταρα που βρίσκονται σε υποξικό και οξεωτικό περιβάλλον, δηλαδή σε συνθήκες πολύ συχνές για κακοήθεις όγκους και καθόλου συχνές για φυσιολογικούς ιστούς. Η θερμοθεραπεία, και ιδιαίτερα η ογκοθερμία, δυσκολεύει τους επανορθωτικούς μηχανισμούς των καρκινικών κυττάρων, διεγείρει την παραγωγή και εξωτερίκευση HSP-70 (Heat Shock Proteins), αναστέλλει τη νεο-αγγειογένεση και θρομβώνει υπάρχοντα νεο-αγγεία, αλλάζει τη δομή των πρωτεϊνών και, το κυριότερο, προκαλεί προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο με τον μηχανισμό της απόπτωσης.
Επεξήγηση μερικΩν Ορων
- Υποξία του όγκου
- είναι η κατάσταση κατά την οποία ο όγκος δεν οξυγονώνεται αρκετά. Καθώς οι όγκοι μεγαλώνουν, τα τροφικά τους αγγεία δεν παρακολουθούν την αύξηση με τον ίδιο ρυθμό, αφήνοντας περιοχές όπου η οξυγόνωση υπολείπεται σημαντικά.
- Heat shock proteins (HSPs)
- είναι οικογένεια πρωτεϊνών που παράγονται από τα κύτταρα, ως απάντηση σε καταστάσεις stress, και στην προκειμένη περίπτωση, θερμικό stress. Με τις σύγχρονες μεθόδους κυτταροκαλλιέργειας κυκλοφορούντων καρκινικών κυττάρων είναι δυνατόν να μελετηθούν οι HSPs και να ελεγχθεί η ευαισθησία του ασθενούς στην υπερθερμία και ογκοθερμία.
- Απόπτωση
- είναι η διαδικασία προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου. Η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζει τα φυσιολογικά κύτταρα, αλλά λείπει τελείως ή υπολειτουργεί σοβαρά στα καρκινικά κύτταρα, τα οποία για τον λόγο αυτόν πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Διαφέρει από το φαινόμενο της νέκρωσης σε πολλά σημεία, αλλά κυρίως διότι ο κυτταρικός θάνατος δεν γίνεται μαζικά και άτακτα (όπως πχ με τη θερμοκαυτηρίαση), και διότι δεν συνοδεύεται από φλεγμονή.
- Νεο-αγγειογένεση
- είναι η ανάπτυξη νέων αγγείων καθώς ένας όγκος μεγεθύνεται. Τα αγγεία αυτά δεν έχουν τη δομή των φυσιολογικών αγγείων. Επίσης, συμπεριφέρονται διαφορετικά από τα φυσιολογικά κατά την θέρμανση.
Τί είναι η επιφανειακή (ή επιπολής) Θερμοθεραπεία;
Είναι η θερμοθεραπεία για όγκους του δέρματος ή όγκους σε μικρό βάθος, μικρότερο από 3-4 εκατοστά από την επιφάνεια. Στην Ελλάδα λειτουργεί μηχάνημα επιφανειακής θερμοθεραπείας, κατασκευής ΕΜΠ, στο νοσοκομείο Αρεταίειο. Η εφαρμογή έχει εξαιρετικά αποτελέσματα σε μελανώματα (πρωτοπαθή και υποτροπιάζοντα), ακανθοκυτταρικά καρκινώματα και διηθητικά βασικοκυτταρικά καρκινώματα, αδενοκαρκινώματα και σαρκώματα.
Τί είναι η εντωβάθει περιοχική θερμοθεραπεία;
Είναι θερμοθεραπεία για συμπαγείς όγκους σε βάθος μεγαλύτερο από 3-4 εκατοστά. Στην Ελλάδα προσφέρεται από τον ιδιωτικό τομέα στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη η νεώτερης γενεάς εντωβάθει υπερθερμία που λέγεται ογκοθερμία. Η ογκοθερμία έχει εξαιρετικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την κλασσική υπερθερμία.
Τί είναι η ολοσωματική θερμοθεραπεία;
Είναι θερμοθεραπεία για δύσκολους ασθενείς με γενικευμένες μεταστάσεις, που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωριστά, με εντωβάθει ή επιφανειακή υπερθερμία. Συνδυάζεται άριστα με τις συμβατικές αντικαρκινικές θεραπείες, αλλά κατ΄ εξοχήν εφαρμόζεται σωστικά, στο πλαίσιο της λεγόμενης εξατομικευμένης ογκολογίας (εξατομικευμένη χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, δενδριτικά κύτταρα, εμβόλια, ιός Newcastle, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, πεπτίδια κλπ).
Πώς συνεργάζεται η θερμοθεραπεία με την ακτινοθεραπεία;
Άριστα. Επαυξάνει το θεραπευτικό όφελος της ακτινοθεραπείας, διότι δρα σε άλλη φάση του κυτταρικού κύκλου, έχει ανεξάρτητο καρκινοκτόνο μηχανισμό, βελτιώνει την οξυγόνωση και την οξύτητα, κι έτσι η ακτινοβολία δρα ευκολότερα. Επαναφέρει την ακτινοευαισθησία των όγκων, όταν αυτοί έχουν γίνει ακτινοάντοχοι. Εμποδίζει τους επανορθωτικούς μηχανισμούς του DNA των καρκινικών κυττάρων. Δεν αυξάνει την τοξικότητα και βελτιώνει πολύ την ποιότητα ζωής.
Πώς συνεργάζεται η θερμοθεραπεία με την χημειοθεραπεία;
Γιατί χρησιμοποιείται συχνότερα στις υποτροπές και λιγότερο σε πρωϊμότερα στάδια;
Η ογκολογική κοινότητα είναι πολύ συντηρητική στην υιοθέτηση νέων μεθόδων. Οι γιατροί αποφασίζουν ευκολότερα να δοκιμάσουν κάτι που δεν ξέρουν καλά σε τερματικές περιπτώσεις, παρά σε περισσότερο πρώϊμες, που είναι φαινομενικά πιο ελεγχόμενες με τα συμβατικά μέσα. Προτιμούν την θερμοθεραπεία όταν ο ασθενής έχει εξαντλήσει το όριο ακτινοβολίας ή χημειοθεραπείας που μπορεί να δεχθεί. Η θερμοθεραπεία ξαναευαισθητοποιεί αυτούς τους ασθενείς και επιτρέπει την ακτινοβόληση με λιγότερη τοξικότητα. Είναι όμως άδικο για τους ασθενείς να στερούνται μια εντελώς ανεπίπλοκη και ατοξική θεραπεία νωρίτερα στην πορεία της νόσου, τότε που θα είχε και καλλίτερες πιθανότητες να καταλήξει σε ίαση. Αποτελεί λογικό σφάλμα η διαχείριση της θερμοθεραπείας με τα ίδια κριτήρια που εφαρμόζονται στις τοξικές θεραπείες. Οι ίδιοι οι ασθενείς πρέπει να αναλάβουν την πρωτοβουλία ξεπεράσματος του συντηρητισμού των ιατρών.
Ποιός επιστημονικός φορέας εποπτεύει την υπερθερμία;
Η υπερθερμία, παρ΄ ότι δεν χρησιμοποιεί ιοντίζουσα ακτινοβολία (ραδιενέργεια, όπως η ακτινοθεραπεία), εκτελείται νομίμως από ογκολόγους-ακτινοθεραπευτές (ΦΕΚ), στο γνωστικό αντικείμενο των οποίων υπάγεται. Στην Ευρώπη εποπτεύεται επιστημονικά από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπερθερμικής Ογκολογίας (European Society of Hyperthermic Oncology-ESHO), ενώ στις διάφορες χώρες εποπτεύεται από τις κατά τόπους ιατρικές εταιρίες υπερθερμίας (ΗΠΑ). Στην Ελλάδα εποπτεύεται από την Ελληνική Εταιρία Ογκολογικής Υπερθερμίας (ΕΕΟΥ).
Είναι ασφαλής η θερμοθεραπεία;
Η θερμοθεραπεία είναι μη επεμβατική, ατοξική μέθοδος, χωρίς παρενέργειες και επιπλοκές. Οι φυσιολογικοί ιστοί δεν βλάπτονται από την θερμότητα, ιδίως με την ογκοθερμία. Με την κλασσική υπερθερμία υπάρχει μικρή πιθανότητα ελφρών εγκαυμάτων του δέρματος, διότι η εστίαση της ένέργειας είναι λιγότερο εύκολη με τη μέθοδο αυτή. Σύμφωνα με το National Institute of Health των ΗΠΑ, εγκαύματα παρουσιάζονται σε 9.9%, απλός πόνος σε 8.4%, εξέλκωση σε 3.6% και απλές δερματικές μολύνσεις σε 1.8%. Η ογκοθερμία δεν παρουσιάζει προβλήματα. Η ολοσωματική θερμοθεραπεία παρουσιάζει συχνότερα επιπλοκές, επειδή οι ασθενείς είναι σε πολύ βαρύτερη κατάσταση και επειδή το σώμα θερμαίνεται συνολικά, με κίνδυνο θερμοπληξίας, ιδίως σε γέροντες και ταλαιπωρημένους οργανισμούς. Χρειάζεται στενή ιατρική επίβλεψη.
Υπάρχουν κλινικές αποδείξεις ότι η υπερθερμία έχει δράση;
Υπάρχουν 17 μελέτες φάσης ΙΙΙ, με άριστο σχεδιασμό, που αποδεικνύουν την ευργετική δράση της θερμοθεραπείας, ως συνεργητικής με τη χημειο- και ακτινοθεραπεία, οι οποίες είναι και μεταξύ τους συνεργητικές. Υπάρχουν πολύ περισσότερες μελέτες φάσης ΙΙ, Ι και προκλινικές μελέτες, που καλύπτουν κάθε πτυχή του θέματος. Επίσης πληθαίνουν οι αναφορές περιστατικών, όπου η ογκοθερμία χρησιμοποιήθηκε ως μονοθεραπεία σε τερματικούς ασθενείς και σε ασθενείς που αρνήθηκαν ή δεν μπορούσαν να υποβληθούν σε άλλη θεραπεία, με απροσδόκητα καλά αποτελέσματα. Ενδεικτικά, παραθέτουμε πίνακα που συνοψίζει τα ευρήματα μιας μεγάλης μετα-ανάλυσης για την αποτελεσματικότητα της υπερθερμίας (Kadota Fund consensus, 2004).
Με βάση τις κλινικές μελέτες φάσης ΙΙΙ και μόνο, οι επιστημονικές εταιρίες έχουν καταρτίσει τις κατευθυντήριες οδηγίες εφαρμογής της υπερθερμίας. Οι ενδείξεις που περιλαμβάνονται στις κατευθυντήριες οδηγίες είναι αυτές στις οποίες δεν υπάρχει καμμία αμφιβολία για το πολύ ευεργετικό αποτέλεσμα της θερμοθεραπείας. Δηλαδή, αν δεν χορηγηθεί θερμοθεραπεία στους ασθενείς με αυτές τις ενδείξεις, αποτελεί ιατρικό σφάλμα.
Είναι η υπερθερμία κατάλληλη για εμένα;